Alles Wat Je Moet Weten Over Led Lampen

Verlichting maakt een groot deel uit van ons leven. Zonder lampen zouden we ’s avonds, ’s nachts en ’s winters in een aardedonker huis zitten, misschien verlicht door een paar ouderwetse kaarsen. De juiste verlichting is van essentieel belang om onze dagelijkse taken en hobby’s te kunnen uitoefenen. Maar hoeveel weet je nou eigenlijk over verlichting? Wat is bijvoorbeeld het verschil tussen led lampen, gloeilampen en halogeenlampen? En welk type lamp is nou eigenlijk het voordeligst en het beste voor het milieu? Wij hebben de belangrijkste informatie voor je op een rijtje gezet.

Wat is een led lamp en hoe werkt die precies?
Een ledlamp is opgebouwd uit een aantal leds. Het woord ‘led’ is de afkorting voor het Engelse begrip ‘light emitting diode’. In het Nederlands betekent dit ‘lichtgevende diode’. Een ledlamp bestaat uit een aantal dioden. Afhankelijk van de lichtsterkte die de led lamp moet leveren verschilt dat aantal. Dioden zijn elektrisch halfgeleiders die de elektrische stroom in één richting geleiden. Een lichtgevende diode, of led, is zo ontworpen dat hij licht uitzendt wanneer er stroom doorheen gevoerd wordt. Dat licht wordt gegenereerd door de beweging van de elektronen in de diode. Het zijn dus eigenlijk kleine lichtbronnetjes, die samen de led lamp vormen. Led lampen kun je tegenwoordig in allerlei soorten, vormen en lichtsterktes kopen. Net als de ouderwetse gloeilamp en halogeenlamp.

Led lamp versus gloeilamp en halogeenlamp
Een led lamp bestaat dus uit een reeks dioden, die licht geven door de beweging van elektronen. Dit maakt dat een led lampje duidelijk anders in elkaar zit dan bijvoorbeeld dan de gloeilamp en halogeenlamp. Een gloeilamp heeft geen dioden maar een gloeidraad, gemaakt van wolfraam. Deze gloeidraad wordt door middel van elektrische stroom verhit. De draad wordt dan zó warm dat hij gaat gloeien en licht geeft. De werking van een led lampje is dus ook niet te vergelijken met een halogeenlamp. Dit is een speciaal soort gloeilamp waarvan het glas, met daarin de wolfraam gloeidraad, onder druk gevuld is met een inert gas en een halogeen materiaal (broom of jodium). Daardoor geeft de halogeenlamp meer licht met minder stroom. Ze zijn dus zuiniger dan gloeilampen en ze gaan ook langer mee. Dat laatste komt omdat het gas en halogeen materiaal bij verhitting een chemische reactie veroorzaken waardoor het verdampte wolfraam van de gloeidraad weer op de gloeidraad neerslaat. Daardoor ‘slijt’ de draad dus veel minder snel dan bij een ouderwetse gloeilamp het geval is.

Wat is de slimste koop?
Een halogeenlamp is dus een stuk zuiniger dan het standaard type gloeilamp. Dit betekent echter niet dat je meteen naar de meest dichtstbijzijnde winkel moet sprinten om een jaarvoorraad halogeenlampen in te slaan. De led lamp is, zowel voor thuis als zakelijk, namelijk de nóg slimmere koop. In aanschaf waren ze aanvankelijk nog wat duur, maar de levensduur en het lagere stroomverbruik maakten dat al meer dan goed. Daarnaast geldt er in steeds meer landen al een verbod op de verkoop van de ouderwetse gloeilamp, met enkele uitzonderingen voor speciale lampen voor ijskasten en ovens bijvoorbeeld. Hierdoor stapte Nederland de afgelopen jaren al massaal over op led lampen, en die trend zal zich de komende jaren voortzetten. Kijkend naar de voordelen van led lampen ten opzichte van de traditionele gloei- en halogeenlampen is dat niet zo verwonderlijk.

Je energierekening zal je voor altijd dankbaar zijn!
Een van de grootste voordelen van overstappen op led lampen is het lagere stroomverbruik ten opzichte van gloeilampen of halogeenlampen. Energie, en dus ook stroom, wordt steeds duurder en we worden aan alle kanten aangespoord om duurzamer te gaan leven. Welnu, wanneer je besluit je ouderwetse lampen te vervangen door led lampen, dan ga je dat meteen terugzien door een daling van je energierekening. Een led lampje is bijvoorbeeld maar liefst tien keer zuiniger dan een halogeen variant! Maar, minder stroomverbruik is niet alleen goedkoper. Het is ook goed voor het milieu.

Led lampen gaan lang, heel erg lang, mee
Vind jij lampen vervangen ook zo’n vervelend klusje? Goed nieuws! Led lampen gaan gemiddeld 30.000 branduren mee. Afhankelijk van het aantal uren dat ze per dag gebruikt wordt komt dat neer op 10 tot 20 jaar. Dat is drie keer langer dan de gemiddelde levensduur van een spaarlamp, en maar liefst tien keer zo lang als de halogeenlamp. Een led lampje gaat zelfs dertig keer langer mee dan een traditionele gloeilamp! Een ander voordeel is dat een led lamp tegen een stootje kan. Je moet ze natuurlijk niet laten vallen, maar een ongeluk zit in een klein hoekje. Bij een gloeilamp en halogeenlamp betekent een val meestal ook meteen het einde voor het glas van de lamp. Een led lamp heeft geen glazen bol of gloeidraad die kunnen breken en is over het algemeen gemaakt van minder kwetsbare materialen. Led lampen zijn dus voordeliger in twee opzichten: niet alleen is het stroomverbruik lager, de lamp is ook beter bestand tegen schokken, trillingen en een onfortuinlijke val.

Minder Watt, zelfde lichtsterkte
Het lagere stroomverbruik en de langere levensduur zijn natuurlijk grote voordelen van led lampen, maar ook de lichtsterkte is van belang. De lichtopbrengst van lampen wordt uitgedrukt in lumen. Opvallend is dat een led lampje, vergeleken met een gloeilamp en halogeenlamp, dezelfde lichtopbrengst kan leveren met een veel lager vermogen. Om een gloeilamp van 60 Watt te vervangen door een led variant met dezelfde lichtsterkte heb je aan een led lamp van 8 Watt al voldoende.

Veiliger dan traditionele lampen
Bij de gloeilamp, en in iets mindere mate ook de halogeenlamp, wordt een gloeidraad verhit om licht te genereren. Daarbij komt veel, heel veel, warmte vrij. Al na een paar minuten kun je jezelf flink verbranden als je het glas aan zou raken. En het is ook niet verstandig om gloei- en halogeenlampen dicht in de buurt van gordijnen, papier, de muur (behang) of andere kwetsbare materialen te plaatsen. Led lampen worden nauwelijks warm. Hierdoor kun je je vingers dus niet branden bij het vervangen van de lamp. Ook kun je de lamp hierdoor dichter op het plafond, gordijnen of andere voor hitte kwetsbare plekken plaatsen zonder dat veiligheid in het geding komt.

Dimmen in alle kleuren
Door de uitvinding van rode, groene en blauwe leds kunnen alle mogelijke kleuren eenvoudig gemengd worden. Liefhebbers van kleur kunnen hun hart dus ophalen met led lampen! Ook zijn de led lampen steeds beter dimbaar, in tegenstelling tot de eerste exemplaren die op de markt kwamen. De meest sprekende voorbeelden van kleurrijke led lampen zijn die van Philips Hue en de vele gekleurde led strips die tegenwoordig verkrijgbaar zijn. Bij Hue kun je zelf de kleuren van de lampen aanpassen, in tientallen tinten, de lichtsterkte via een dimmer veranderen en de lampen zijn makkelijk via een app te bedienen met je smartphone of tablet. Led strips hebben vaak een controller module om de kleur van de led’s te veranderen. Soms zijn die ook voorgeprogrammeerd zodat de kleuren zelf wisselen. Kortom, keuze en mogelijkheden genoeg.

Milieuvriendelijke verlichting
Niet alleen zorgt het lagere stroomverbruik van led lampen voor een daling in je energierekening, het is ook een stuk beter voor het milieu omdat je minder energie verbruikt. Deze lampen bieden echter nóg meer voordelen voor het milieu. Ze zijn namelijk een stuk beter te recyclen dan traditionele lampen: maar liefst 75% van de lamp kan opnieuw gebruikt worden. En dat zorgt weer voor een daling van het chemisch afval. Oude led lampen mogen in tegenstelling tot de traditionele lampen ook gewoon met het normale huishoudelijk afval afgevoerd worden, maar recyclen is, zoals eerder gezegd, nog beter. Led verlichting valt voor bedrijven dan ook onder de zogeheten ‘duurzame bedrijfsmiddelen’. Dit betekent dat een bedrijf dat investeert in led verlichting een deel van die kosten fiscaal kan aftrekken.

Nóg meer voordelen
Traditionele lampen, met name de spaarlamp, hebben vaak enkele minuten nodig om ‘op te starten’ voordat ze de lichtsterkte volledig op niveau is. Led lampen hebben daar geen last van. Aanzetten is meteen de volledige lichtsterkte leveren. Een ander voordeel is dat led verlichting, in tegenstelling tot traditionele lampen, geen UV straling genereert. Dit maakt ze ideaal voor het belichten van bijvoorbeeld schilderijen waarvan de verf anders, door de UV straling, zouden verkleuren. Dat laatste geldt overigens ook vaak voor gekleurde stoffen en behang. Met led lampen heb je daar dus ook geen omkijken meer naar.

Overtuigd door led? Twee tips om rekening mee te houden
Ben je nieuwsgierig geworden en wil je led verlichting uitproberen? Dan zijn er twee dingen die belangrijk zijn om rekening mee te houden. Ten eerste heeft het gros van de led lampen een retrofit ontwerp. Dit betekent dat de afmetingen gelijk zijn aan die van de traditionele lampen die vervangen worden. Je hoeft je armatuur (of fitting) dus niet aan te passen! Ten tweede is het belangrijk om een juiste vervanger te kiezen voor je traditionele verlichting. Je wilt natuurlijk dar de oude en de nieuwe lamp ongeveer dezelfde lichtopbrengst hebben. Dit wordt aangegeven door het aantal lumen. Zorg er dus voor dat het aantal lumen van je oude gloei- of halogeenlamp en je nieuwe led lamp overeenkomen. Een 50 Watt halogeenlamp heeft bijvoorbeeld een lichtopbrengst van 400 lumen. Zorg er dan voor dat de lichtopbrengst van de led lamp ook ongeveer 400 lumen bedraagt. Deze regel geldt ook voor gloeilampen: een gloeilamp van 25 Watt levert 200 à 300 lumen. Kies in dit geval voor een led lamp die hier qua lichtopbrengst ongeveer bij in de buurt komt.